Vườn Quốc gia (VQG) Yok Đôn lớn nhất nước và giàu có về tài nguyên, có tính đa dạng sinh học cao, đang bị các dự án Quốc lộ 14, dự án Nhà máy Thủy điện Sê-rê-pốc 4A đang chuẩn bị khởi công tạo ra các nguy cơ "tàn phá" từ bên trong đến bên ngoài…
Áp lực giữ rừng từ Quốc lộ 14C
Theo thiết kế, tuyến đường tránh của Quốc lộ 14C đi qua vùng lõi VQG Yok Đôn có chiều dài 56km, nằm trên địa bàn 2 huyện Buôn Đôn và Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. Từ Km 221 đến Km 264 chạy dọc theo tuyến đường T.15 hiện không ảnh hưởng lớn đến môi trường sinh thái của VQG Yok Đôn.
Nhưng từ Km 265 tại tiểu khu 253 - 408, do tránh đèo 502 nên chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đường bộ V (Cục Đường bộ VN) phải làm tuyến đường bê tông cấp 4 dài khoảng 13km cắt ngang vùng lõi VQG và sau đó nhập vào tuyến đường cũ tại tiểu khu 452. Diện tích rừng và đất rừng của VQG cần phải chuyển đổi để xây dựng con đường này là 172,45ha.
Khi con đường này đi vào hoạt động sẽ thúc đẩy kinh tế những vùng sâu, nhưng sẽ gia tăng áp lực giữ rừng, tác động đến môi trường sinh thái của VQG Yok Đôn. Ông Trương Văn Trưởng, Phó Giám đốc VQG cho rằng, con đường này sẽ tạo thuận lợi cho lâm tặc xâm nhập vào vườn và tác động rất nhiều đến môi trường sinh thái của vườn, nhất là môi trường sống của voi rừng và bò tót. Khi Quốc lộ 14C đi xuyên qua vườn, những tiếng ồn từ xe cộ và con người lưu thông trên đường sẽ làm những con voi rừng và bò tót sợ hãi trốn đi nơi khác. VQG Yok Đôn đã đề nghị chủ đầu tư xây dựng 2 trạm bảo vệ rừng ở hai đầu con đường để ngăn chặn lâm tặc;nhưng xem ra biện pháp này không hiệu quả vì chỉ bảo vệ được 2 đầu tuyến đường mà thôi. Trong khi đó, VQG hiện đang thiếu hơn 100 nhân viên kiểm lâm; làm sao đủ sức bảo vệ thêm 56km đường sắp mở. Nguy cơ trở thành "con đường gỗ lậu" đối với con đường này đâu có khó khăn gì…
Sông Sê-rê-pốc sẽ cạn nước ?
Công ty CP Điện Buôn Đôn đang hoàn tất hồ sơ xây dựng Nhà máy Thủy điện Sê-rê-pốc 4A. Theo thiết kế, nhà máy có công suất 64MW sẽ lấy nước xả trực tiếp từ kênh xả của Nhà máy Thủy điện Sê-rê-pốc 4. Sau đó, nước sẽ theo kênh dẫn dài khoảng 13km, được đào băng qua 3 xã Ea Wer, Ea Huar, Krông Na (thuộc vùng đệm của Vườn Quốc gia Yok Đôn) tới gần hồ Cư Minh (xã Krông Na), nơi sẽ đặt nhà máy phát điện. Từ đó, nước được xả xuống suối Cầu 19 (buôn Ea Ma, xã Krông Na) chảy xuống sông Sê-rê-pốc, cách nơi nhận nước khoảng 20km đường sông. Vì thế, lượng nước từ Nhà máy Thủy điện Sê-rê-pốc 4 xả trực tiếp xuống sông Sê-rê-pốc chỉ còn lại 8,23m3/s, trong khi dòng chảy tự nhiên của sông là 220m3/s. Điều này khiến cả một đoạn sông Sê-rê-pốc dài khoảng 20km vào mùa khô sẽ kiệt nước.
Ngày 17/8/2009, Cục Kiểm lâm cũng đã có Công văn số 4598 gửi UBND tỉnh Đắk Lắk đề nghị không nên xây dựng Nhà máy Thủy điện Sê-rê-pốc 4A theo phương án kênh dòng, điều chỉnh vị trí, quy mô và phạm vi nhà máy trên dòng Sê-rê-pốc. Đồng thời, tỉnh cần chỉ đạo Công ty CP Thủy điện Buôn Đôn lập báo cáo tác động môi trường. Thế nhưng, trong cuộc họp tại Sở Công Thương Đắk Lắk cuối tháng 8/2009, Công ty CP Thủy điện Buôn Đôn đã đem ra bản báo tác động môi trường đã phê duyệt của UBND tỉnh Đắk Lắk và bảo rằng không cần phải xem xét lại dự án thủy điện này vì nó không tác động đến VQG Yok Đôn?
Dòng sông Sê-rê-pốc (rộng khoảng 70m) với nước chảy xiết đang là rào cản tự nhiên, góp phần giúp VQG ngăn chặn lâm tặc. Khi đoạn sông này bị cạn kiệt, rào cản tự nhiên chống lâm tặc không còn, lâm tặc đi bộ qua sông dễ dàng, thì việc bảo vệ VQG Yok Đôn sẽ càng khó khăn gấp bội. Xung quanh VQG Yok Đôn đang có hàng chục xưởng cưa bủa vây và đe dọa, khi 2 dự án Quốc lộ 14C và Nhà máy Thủy điện Sê-rê-pốc 4A đi vào hoạt động nữa thì không biết kiểm lâm vườn có giữ được rừng hay không?
