(TITC) - Khu phố cổ Hội An và Thánh địa Mỹ Sơn là hai di sản thế giới của tỉnh Quảng Nam được UNESCO công nhận, đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước. Tuy nhiên, để phát triển du lịch bền vững, cần có những biện pháp cụ thể nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, di sản của địa phương.
Kết nối di sản với phát triển du lịch
Hội An đã chủ động kết nối Khu phố cổ với Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm và các không gian văn hóa làng quê, làng nghề truyền thống. Công tác truyền thông, giáo dục, bảo tàng, triển lãm và quảng bá về giá trị di sản văn hóa cũng được đầu tư mạnh mẽ, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng và du khách về tầm quan trọng của việc bảo tồn di sản.
Khu phố cổ Hội An
Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, du lịch di sản tại Hội An vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Sự phát triển nhanh chóng và quá tải du khách đã tạo áp lực lớn lên các di tích, dẫn đến nguy cơ mất cân bằng và ảnh hưởng các giá trị nguyên bản. Việc tham gia của cộng đồng vào công tác bảo tồn còn hạn chế.
Để khắc phục những hạn chế này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành kinh tế và du lịch, đồng thời tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong việc bảo tồn di sản. Các quy định pháp luật cần được điều chỉnh phù hợp với đặc thù của Hội An, đảm bảo sự cân đối giữa phát triển kinh tế và bảo tồn các giá trị văn hóa.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa
Bảo tồn di sản không chỉ là nhiệm vụ của chính quyền mà còn là trách nhiệm của mỗi người dân. Việc bảo trì, tu sửa các công trình kiến trúc cổ cần tuân thủ nghiêm ngặt theo nguyên tắc bảo tồn, không làm thay đổi đặc điểm nguyên bản. Đồng thời, cần xây dựng các chiến lược bảo tồn toàn diện, không chỉ bảo vệ kiến trúc mà còn giữ gìn và phát huy các giá trị phi vật thể đặc trưng của cộng đồng.
Theo các chuyên gia, công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa tại Hội An đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Tình trạng quá tải trên nhiều phương diện không chỉ tạo áp lực lớn mà còn làm gia tăng nguy cơ mất cân bằng trong phát triển, dẫn đến sự biến dạng và mất đi tính nguyên bản của các di tích.
Một trong những hạn chế đáng chú ý là sự tham gia của cộng đồng vào bảo tồn di sản còn hạn chế, phần lớn vẫn phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ nhà nước mà thiếu đi sự chủ động. Ngoài ra, những bất cập trong thể chế và chính sách cũng gây ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai công tác bảo tồn. Các quy định pháp luật khi áp dụng tại Hội An - một di sản văn hóa thế giới có người dân sinh sống và hoạt động kinh tế thường gặp khó khăn do đặc thù riêng của khu vực. Đồng thời, các quy định về quản lý kiến trúc, xây dựng, và các hoạt động xã hội, văn hóa chưa theo kịp tốc độ phát triển của thành phố.
Giải pháp phát triển bền vững
Để phát triển du lịch bền vững, Hội An cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện hơn. Trước hết, cần tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong việc bảo tồn di sản, đồng thời nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc bảo vệ các giá trị văn hóa. Các quy định pháp luật cần được điều chỉnh phù hợp với đặc thù của Hội An, đảm bảo sự cân đối giữa phát triển kinh tế và bảo tồn các giá trị văn hóa.
Ngoài ra, cần xây dựng các chiến lược bảo tồn toàn diện, không chỉ bảo vệ kiến trúc và giá trị vật thể mà còn giữ gìn và phát huy các giá trị phi vật thể đặc trưng của cộng đồng. Việc bảo trì, tu sửa các công trình kiến trúc cổ cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc bảo tồn tính chân xác, đảm bảo không làm thay đổi hoặc mất đi những đặc điểm nguyên bản vốn có.
Động lực từ việc gia nhập “Mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO"
Một trong những động lực thúc đẩy sự bảo tồn và phát huy di sản đó là sự kiện TP. Hội An (tỉnh Quảng Nam) vinh dự gia nhập “Mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO". Việc trở thành thành viên chính thức của Mạng lưới các thành phố sáng tạo toàn cầu của UNESCO là động lực để Hội An gìn giữ, phát huy và trao truyền giá trị văn hóa làng nghề, nghề thủ công và nghệ thuật dân gian đến thế hệ mai sau. Điều quan trọng khi Hội An trở thành thành phố sáng tạo, chính quyền và cộng đồng dân cư của thành phố đã cùng đồng lòng đặt "văn hóa sáng tạo" vào trọng tâm của các chiến lược, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, coi văn hóa sáng tạo là nguồn lực để phát triển bền vững.
Được biết, Hội An đã lựa chọn lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian để đăng ký gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO với mục tiêu vừa bảo tồn, phát huy thế mạnh vốn có, vừa thúc đẩy hoạt động giao lưu, học hỏi kinh nghiệm ở lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian của các thành phố trên thế giới, từ đó có thể tạo thêm nhiều giá trị mới nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
TP. Hội An có 5 làng nghề truyền thống với gần 50 ngành nghề thủ công đang hoạt động sôi nổi như: nghề mộc, nghề gốm, nghề làm đèn lồng, nghề làm tre dừa, may mặc, làm đồ da... Đông đảo cư dân Hội An tham gia các hoạt động thủ công và nghệ thuật dân gian một cách chính thức hoặc không chính thức gồm các nhóm: lao động tự do và sản xuất, kinh doanh thủ công; nhóm các nghệ sĩ, nghệ nhân, cá nhân thuộc các hiệp hội nghề nghiệp, điều hành các xưởng thủ công sáng tạo; nhóm còn lại gồm các doanh nghiệp và nhà kinh doanh trong lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian.
Phát triển du lịch bền vững tại Hội An đòi hỏi sự nỗ lực và hợp tác của tất cả các bên liên quan. Bằng cách nâng cao nhận thức xã hội về tầm quan trọng của việc bảo tồn di sản, chúng ta có thể đảm bảo rằng Hội An sẽ tiếp tục là điểm đến hấp dẫn, đồng thời giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa, di sản quý báu của Việt Nam.
Trung tâm Thông tin du lịch
