Những ngày cận Tết, làng nghề trầm hương (xã Vạn Thắng, Vạn Ninh, Khánh Hòa) như rộn ràng. Dường như mỗi con ngõ, mỗi mái nhà đều vang lên âm thanh rộn ràng, tiếng lách cách đục đẽo, chạm, xoi trầm; và hương trầm dịu dàng thoang thoảng như dẫn lối du khách…
Dường như mỗi con ngõ, mỗi mái nhà đều vang lên âm thanh rộn ràng, tiếng lách cách đục đẽo, chạm, xoi trầm
Làng nghề vào Xuân
Làng nghề nằm ở phía bắc của tỉnh Khánh Hòa, thôn Phú Hội 1- xã Vạn Thắng hiện ra như một bức tranh làng quê thanh bình, nơi nét đẹp truyền thống còn lưu giữ. Với nghề làm trầm độc đáo, người dân nơi đây vẫn còn trăn trở làm thế nào để giữ được nghề, phát triển làng nghề lên tầm cao mới, kết nối du khách, phát triển lịch cộng đồng để hương trầm mãi bay xa.
Chúng tôi gặp ông Lê Long (sinh năm 1956), người đã gắn bó với nghề làm trầm hương từ những ngày còn trẻ đến nay đang chăm chú xoi trầm.
Với hơn nửa thế kỷ tâm huyết, ông trở thành một nghệ nhân "đa năng", thành thạo các công đoạn từ chế tác, tạo hình trầm cảnh, đến làm trầm nụ. Dưới đôi mắt tinh tường và kinh nghiệm lâu năm, ông có thể nhận ra các kiểu dáng trầm độc đáo, biến những khối gỗ bình thường thành tác phẩm sống động đầy nghệ thuật.
Mỗi sản phẩm trầm không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là kết tinh của thời gian, công sức và đam mê
Theo ông Long, chế tác trầm là quá trình loại bỏ phần “rác” không chứa trầm, giữ lại những phần tinh túy nhất trên thân cây. Công việc này không chỉ cần kiến thức chuyên sâu về trầm hương, mà còn đòi hỏi sự khéo léo, cẩn trọng và đôi bàn tay tài hoa của người thợ xoi trầm.
Với những nghệ nhân như ông, mỗi sản phẩm trầm không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là kết tinh của thời gian, công sức và đam mê. Tuy nhiên, đối với ông Long, giá trị thực sự nằm ở niềm tự hào khi giữ gìn và phát huy một nghề truyền thống đầy ý nghĩa.
Ngoài những nghệ nhân lâu năm ở làng nghề, còn có những người trẻ cũng tiếp nối nghề của cha ông để lại.
Giá trị thực sự nằm ở niềm tự hào khi giữ gìn và phát huy một nghề truyền thống đầy ý nghĩa - Trầm hương
Anh Phạm Hữu Nghĩa (40 tuổi, thôn Phú Hội 1) là một trong số thanh niên trẻ tiếp nối nghề. Theo anh Nghĩa, dịp cuối năm nhu cầu thị trường sử dụng trầm hương sạch, truyền thống tăng cao từ 2- 3 lần, được thương lái khắp cả nước từ thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Hà Nội… đặt mua. Trong khoảng 2 tháng nay, gia đình anh sản xuất hơn 2 tấn hương trầm.
Chị Nguyễn Kim Oanh, đại diện cơ sở sản xuất trầm Châu Giang, chia sẻ, việc gắn bó và phát triển nghề truyền thống của cha ông là niềm tự hào và trách nhiệm của gia đình.
Dịp cuối năm, nhu cầu thị trường sử dụng trầm hương sạch, truyền thống tăng cao từ 2- 3 lần, được thương lái khắp cả nước từ thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Hà Nội… đặt mua
Hiện tại, cơ sở có 12 lao động thường xuyên, và vào dịp Tết, sản lượng tăng từ 50-60% để đáp ứng nhu cầu thị trường.
Các sản phẩm của cơ sở, như trầm cảnh và hương trầm, rất được ưa chuộng với mức giá dao động từ vài trăm nghìn đến vài trăm triệu đồng mỗi sản phẩm, đáp ứng đa dạng nhu cầu của khách hàng.
Trăn trở kết nối du lịch cộng đồng
Ông Huỳnh Văn Hóa - Chủ tịch UBND xã Vạn Thắng cho biết, nghề xoi trầm hương ở thôn Phú Hội 1 là làng nghề truyền thống, được duy trì hàng trăm năm đến nay.
Các sản phẩm như trầm cảnh và hương trầm, rất được ưa chuộng với mức giá dao động từ vài trăm nghìn đến vài trăm triệu đồng mỗi sản phẩm, đáp ứng đa dạng nhu cầu của khách hàng
Đến nay, làng nghề có hơn 400 hộ dân tham gia sản xuất các sản phẩm từ trầm hương, như hương trầm, tinh dầu đến đồ mỹ nghệ cao cấp... Những sản phẩm này không chỉ tiêu thụ mạnh trong nước mà còn được khách du lịch quốc tế yêu thích.
Làng nghề xoi trầm hương tại thôn Phú Hội 1, với bề dày truyền thống và nét độc đáo riêng có, đã chính thức được UBND tỉnh công nhận là làng nghề vào năm 2016. và được xác định là làng nghề có nhiều tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng.
Để thúc đẩy sự phát triển bền vững, Hợp tác xã Trầm hương Vạn Thắng đã được thành lập, quy tụ những nghệ nhân và người lao động cùng chung tay bảo tồn và phát triển nghề chế tác trầm hương truyền thống.
Các sản phẩm trầm cảnh mỹ nghệ cũng rất được ưa chuộng
Đồng thời, sự ra đời của nhiều doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trầm hương không chỉ tạo động lực kinh tế cho địa phương mà còn khơi nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ. Nhiều người con của làng đã mạnh dạn khởi nghiệp, tiếp nối di sản quê hương bằng việc phát triển nghề trầm một cách sáng tạo và bài bản.
“Hiện chúng tôi đẩy mạnh phát triển du lịch làng nghề với hơn 70 thành viên tham gia, hướng đến việc gắn kết văn hóa làng nghề với trải nghiệm du lịch đặc sắc. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn đối mặt nhiều khó khăn như thiếu bãi đỗ xe, khu lưu trú và cơ sở vật chất phục vụ cho khách du lịch”, ông Huỳnh Văn Hóa, Chủ tịch UBND xã Vạn Thắng trăn trở.
Dịp cuối năm, nhu cầu thị trường sử dụng trầm hương sạch, truyền thống tăng cao từ 2- 3 lần, được thương lái khắp cả nước từ thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Hà Nội… đặt mua
Ông Trần Công Đức - Giám đốc Hợp tác xã Trầm Hương Vạn Thắng chia sẻ, Làng nghề của chúng tôi đã trải qua nhiều thăng trầm trong suốt hơn 100 năm hình thành và phát triển. Ngày xưa, ông bà chúng tôi chủ yếu khai thác trầm hương từ thiên nhiên, công việc rất vất vả, phải đi rừng hàng tháng trời. Nhưng trầm thiên nhiên dần cạn kiệt, và từ những năm 1990, phong trào trồng cây dó bầu đã được khởi xướng để bảo tồn nguồn nguyên liệu.
Trầm hương Vạn Thắng không chỉ là biểu tượng của sự khéo léo và tinh hoa làng nghề mà còn là niềm tự hào văn hóa. Hy vọng rằng, trầm hương Vạn Thắng sẽ ngày càng phát triển bền vững.
Mục tiêu là xây dựng các tiện ích cần thiết, đào tạo nguồn nhân lực trẻ, và đẩy mạnh quảng bá thương hiệu làng nghề qua các kênh truyền thông hiện đại.
Hợp tác xã (HTX) đã tham gia Chương trình OCOP của tỉnh Khánh Hòa với bốn sản phẩm tiêu biểu: trầm cảnh mỹ nghệ, vòng trang sức, nhang trầm hương không tăm và có tăm. Năm 2021, sản phẩm "Bộ trầm cảnh mỹ nghệ" được công nhận OCOP 3 sao, khẳng định chất lượng và giá trị của sản phẩm làng nghề.
Điều này không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm trầm hương mà còn mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân, đồng thời bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống.
Tuấn Phong
