Hà Giang là một tỉnh miền núi biên giới phía Bắc, nơi có địa hình chia cắt mạnh, đã tạo nên vùng có khí hậu, thổ nhưỡng đặc trưng thuận lợi cho phát triển nhiều sản phẩm nông nghiệp mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Bên cạnh đó, Hà Giang có trên 19 dân tộc cùng sinh sống (chủ yếu là các dân tộc thiểu số như Mông, Nùng, La Chí, Hoa, Giấy, Lô Lô, Sán Dìu…), mỗi dân tộc có truyền thống văn hóa và tập quán canh tác nông nghiệp đặc trưng tạo nên một bức tranh đa màu sắc trong hoạt động nông nghiệp. Đó cũng chính là một trong những điểm “nhấn” thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế những năm gần đây luôn tìm đến Hà Giang.
Khách du lịch chụp ảnh cùng người dân bản địa bên vườn chè Shan tuyết cổ thụ tại xã Tân Lập, huyện Bắc Quang.
Nhằm khai thác tiềm năng và thế mạnh cũng như những nét văn hóa truyền thống đặc trưng của đồng bào các dân tộc, Hà Giang đã đẩy mạnh phát triển ngành du lịch nông nghiệp (DLNN) tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Việc tham gia của du khách cùng với người dân địa phương trong việc làm đất, gieo trồng, chăm sóc, thu hái và chế biến các sản phẩm nông nghiệp hiện đang trở thành trào lưu thu hút đối với khách du lịch trong và ngoài nước. Đây là một loại hình du lịch được đánh giá là dễ khai thác khi các giá trị của loại hình này bao gồm tổng thể các phương thức canh tác trong sản xuất nông nghiệp của người nông dân.
Để đẩy mạnh phát triển DLNN, Hà Giang đã khai thác và phát huy những phương thức canh tác độc đáo trong sản xuất nông nghiệp tại địa phương. Có thể kể đến một số loại hình canh tác độc đáo của đồng bào các dân tộc thiểu số của Hà Giang, như: Canh tác trên đá, thổ canh trên các hốc đá của đồng bào các dân tộc Mông, Hoa, Giấy, Sán Dìu, Lô Lô… tại 4 huyện cao nguyên đá; canh tác trên các thửa ruộng bậc thang của đồng bào các dân tộc Nùng, Tày, La Chí… tại 2 huyện vùng cao phía Tây là Hoàng Su Phì và Xín Mần.
Ngoài ra, nghề trồng lanh dệt vải của đồng bào dân tộc Mông; trồng ngô để nấu rượu ngô men lá; sử dụng hạt của cây hoa Tam giác mạch để chế ra loại rượu đặc sản. Hay nuôi ong khai thác mật hoa cây Bạc hà trong tự nhiên; thu hái, chế biến bằng thủ công và thưởng thức chè Shan tuyết tại 2 huyện vùng cao phía Tây… Đó là những điểm khác biệt trong nông nghiệp chỉ có ở các huyện vùng cao tại Hà Giang và đang được các ngành chức năng khai thác và phát huy, coi như một loại hình trong hoạt động du lịch.
Từ những đặc điểm tự nhiên, phương thức canh tác độc đáo cùng với sự đa dạng về văn hóa ẩm thực đã tạo cho tỉnh cơ hội lớn trong phát triển ngành DLNN. Thực tế trong những năm qua, trên địa bàn Hà Giang đã được hình thành và phát triển nhiều loại hình du lịch như du lịch trải nghiệm, khám phá tại các làng văn hóa du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, phần lớn du khách đến đây chỉ mới dừng lại ở mức độ lưu trú, tham quan, ngắm cảnh và chụp ảnh mà chưa có nhiều trải nghiệm với các hoạt động trong đời sống của người dân địa phương để cùng thực hiện các phương thức canh tác như cày trên nương đá, cùng canh tác trải nghiệm trên các thửa ruộng bậc thang; thu hái, chế biến và thưởng thức chè Shan hữu cơ, trồng ngô trên các triền đất dốc, trồng lanh dệt vải và cùng thụ hưởng các sảm phẩm nông nghiệp độc đáo do bàn tay lao động của người đồng bào. Đây cũng được coi là một bài toán đối với ngành DLNN của tỉnh.
Không những vậy, nhằm tạo nguồn sinh kế, giúp người dân vùng đồng bào các dân tộc thiểu số nâng cao thu nhập, góp phần xóa đói giảm nghèo từ chính những phương thức canh tác độc đáo trong nông nghiệp cũng như các sản phẩm nông nghiệp do họ làm ra hướng đến loại hình “du lịch xanh”. Góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số…, trong những năm qua, tỉnh đã đề ra nhiều chiến lược xây dựng và phát triển DLNN một cách hiệu quả và bền vững.
Du khách hào hứng khi cùng tham gia hoạt động hái chè với bà con địa phương.
Nói về chiến lược phát triển du lịch nông nghiệp tại Hà Giang, bà Triệu Thị Tình, Phó Giám đốc Sở Văn hóa thể thao và Du lịch cho biết: “Du lịch nông nghiệp là một trong những hướng đi thu hút sự quan tâm của nhiều khách du lịch hiện nay. Trong những năm qua, thông qua các tour du lịch trải nghiệm và khám phá các làng du lịch cộng đồng, ngành du lịch của Hà Giang đã và đang tiếp cận cách làm mới này. Tuy nhiên, tiềm năng DLNN đang cần được khơi dậy bằng các giải pháp đồng bộ của các cấp, các ngành liên quan trong việc quy hoạch trồng các loại cây nông nghiệp phục vụ du lịch từ khâu giống, phân bón, hướng dẫn kỹ thuật để tạo ra các sản phẩm nông nghiệp an toàn; đẩy mạnh xây dựng thương hiệu các sản phẩm nông nghiệp, khôi phục các lễ hội nông nghiệp truyền thống; phát triển các làng nghề gắn với DLNN; tăng cường các hoạt động trải nghiệm “3 cùng” của du khách với người dân địa phương như cùng ăn, cùng ở, cùng tham gia lao động sản xuất; tập huấn cho người dân về kỹ năng chế biến thực phẩm an toàn, kỹ năng giao tiếp với khách nước ngoài bằng tiếng Anh…để du khách có những chuyến DLNN trải nghiệm hiệu quả, ý nghĩa, khám phá đầy đủ vẻ đẹp về mảnh đất và con người của Hà Giang….”
Phạm Văn Phú
