Trong những năm trở lại đây, thành phố Phú Quốc (Kiên Giang) đã nỗ lực giảm rác thải nhựa, là thành phố đầu tiên nước ta cam kết trở thành Đô thị giảm nhựa - loại bỏ ô nhiễm nhựa đặc biệt là trong phát triển du lịch.
Hiện nay, Phú Quốc là một trong những điểm đến du lịch nổi tiếng, du lịch là ngành kinh tế chủ lực của địa phương và là ngành mũi nhọn của tỉnh Kiên Giang. Vấn đề bảo vệ môi trường, cải thiện công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt và giảm thiểu ô nhiễm nhựa đại dương là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu cho sự phát triển bền vững.
Thông tin từ Tổ chức WWF - Việt Nam, bình quân mỗi năm tại Phú Quốc có hơn 1.000 tấn rác thải nhựa ngoài môi trường. Trong khi đó, bình quân mỗi ngày trên địa bàn TP có khoảng 200 tấn rác thải, trong đó được thu gom được khoảng 180 tấn, còn 20 tấn vương vãi ngoài môi trường. Từ năm 2003, Trung ương, tỉnh Kiên Giang định hướng mục tiêu xây dựng đảo Phú Quốc phát triển bền vững, hài hòa giữa phát triển kinh tế với bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa và bảo vệ môi trường, từng bước xây dựng trở thành thành phố biển đảo, trở thành khu kinh tế hành chính đặc biệt, trung tâm du lịch và dịch vụ cao cấp, trung tâm du lịch sinh thái, nghi dưỡng giải trí cao cấp, cấp quốc gia và quốc tế, là trung tâm bảo tồn sự đa dạng sinh học rừng và biển của quốc gia và khu vực.
Giảm thiểu rác thải nhựa, phát triển du lịch bền vững được địa phương đẩy mạnh triển khai. Ảnh: VS.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đã kéo theo nhiều vấn đề phức tạp đáng quan tâm. Trong đó có môi trường, rác thải, nước thải và đặc biệt là rác thải nhựa. Hạn chế về cơ sở hạ tầng quản lý rác, cộng với ý thức trong việc bảo vệ môi trường, xử lý rác của một bộ phận người dân, tình trạng xả rác bừa bãi nơi công cộng, vứt rác xuống sông, xuống biển còn phổ biến đang làm xấu đi hình ảnh của Phú Quốc, gây mất mỹ quan và ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển cũng như các loài sinh vật biển.
Với khả năng lâu phân hủy trong tự nhiên, rác thải nhựa (chai nhựa, túi ni-lông, hộp xốp đựng đồ ăn, cốc,…) cùng với các chất gây ô nhiễm môi trường khác đã và đang tác động tiêu cực đến môi trường, kinh tế, xã hội và sức khỏe con người. , Phú Quốc là địa phương đầu tiên ký cam kết trở thành đô thị giảm nhựa với mục tiêu giảm thiểu 30% lượng rác thải nhựa thất thoát ra môi trường sau 2 năm tham gia chương trình và không còn rác thải nhựa trong thiên nhiên vào năm 2030.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam” do Cục Biển và Hải đảo, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với WWF-Việt Nam và UBND TP Phú Quốc cùng các đơn vị chuyên môn, đoàn thể và doanh nghiệp triển khai nhiều hoạt động khác nhau nhằm giảm thiểu rác thải nhựa thông qua công tác tuyên truyền và giáo dục nâng cao nhận thức, thúc đẩy phân loại và tái chế rác thải nhựa, đồng thời tăng cường công tác quản lý, thu gom, xử lý và xóa bỏ các điểm nóng ô nhiễm rác thải nhựa. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là tuyên truyền nâng cao nhận thức cho du khách và người dân địa phương sinh sống trên địa bàn thành phố về mối đe dọa của các sản phẩm nhựa dùng một lần đến môi trường sống, kinh tế và sức khỏe con người.
Thành phố đã triển khai nhiều giải pháp nhằm thu gom, xử lý hiệu quả rác thải nhựa phát sinh trên địa bàn. Ảnh: VS.
Thông tin từ UBND thành phố Phú Quốc, qua 4 năm triển khai thực hiện phong trào "Ngày vì môi trường Phú Quốc" (từ tháng 7/2019 đến 6/2023), tại đây đã diễn ra 52 đợt tổng vệ sinh môi trường vào các ngày thứ Bảy tuần đầu tiên mỗi tháng, thu hút trên 67.000 lượt người tham gia, thu gom được khoảng 816 tấn rác thải các loại. Ngoài vệ sinh môi trường, "Ngày Vì môi trường Phú Quốc" còn gắn với thực hiện kế hoạch hành động quản lý rác thải nhựa đại dương và các hoạt động, phong trào của địa phương, đảm bảo phong phú, đa dạng, phù hợp với từng chủ đề.
Kết hợp với các hoạt động trang trí đón Tết; thực hiện chương trình “Giờ vàng - Đổi rác lấy quà;” thi vẽ tranh vì môi trường; thực hiện “Tuyến đường cây xanh;” “Tuyến đường hoa” hưởng ứng Ngày môi trường thế giới gắn với “Tết Quân-Dân;” tổ chức diễu hành bảo vệ môi trường và không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần; ra mắt trạm tập kết xanh, xóa điểm đen về rác thải...
Cùng với việc triển khai các giải pháp trên, nhiều ý kiến cho rằng thành phố Phú Quốc cần đẩy mạnh phân loại rác thải tại nguồn, cắt giảm sử dụng vật liệu nhựa dùng 1 lần và quản lý rác thải nhựa đúng cách. Thực hiện dự án giảm thải rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam, Phú Quốc đặt mục tiêu giảm 30% lượng rác thải nhựa thất thoát ra môi trường vào năm 2025 và không còn rác thải nhựa trong thiên nhiên vào năm 2030.
Để thực hiện tốt mục tiêu về giảm thiểu rác thải nhựa đã cam kết, UBND huyện Phú Quốc đã phê duyệt ban hành Kế hoạch số 545/KH-UBND ngày về quản lý rác thải nhựa đại dương trên địa bàn huyện Phú Quốc (nay là thành phố Phú Quốc) đến năm 2025, chú trọng đến các mục tiêu: Ban hành kế hoạch hành động về quản lý rác thải nhựa đại dương trên địa bàn huyện Phú Quốc đến năm 2025. Thành lập Ban chỉ đạo cấp huyện về quản lý rác thải, họp định kỳ mỗi quý với khối doanh nghiệp, đại diện UBND các xã, thị trấn để triển khai các hoạt động, phong trào theo kế hoạch đã ban hành.
Hoàn thành việc tuyên truyền hướng dẫn các cơ quan, tổ chức, đoàn thể, các đơn vị, doanh nghiệp và các tầng lớp nhân dân giảm thiểu các sản phẩm nhựa dùng một lần. Có quy định cụ thể về việc giảm thiểu túi ni-lông và các sản phẩm nhựa dùng một lần cho toàn đảo Phú Quốc. Khuyến khích các doanh nghiệp cam kết thực hành cắt giảm rác thải nhựa trong hoạt động của doanh nghiệp. Đánh giá hiện trạng và tác động của rác thải nhựa tại cửa sông Dương Đông, các xã đảo nhỏ (Hòn Thơm, Thổ Châu).
Địa phương này đặt mục tiêu đến năm 2025: Cấm hoàn toàn việc sử dụng các sản phẩm nhựa sử dụng một lần tại các khu du lịch, dịch vụ ven biển, các hộ kinh doanh Chợ đêm; cấm hoàn toàn việc nhập về đảo các sản phẩm nhựa dùng một lần. Chấm dứt việc thải bỏ ngư cụ trực tiếp xuống biển từ các tàu thuyền đánh bắt trong khu vực đảo; yêu cầu các tàu thuyền du lịch mang rác về bờ. Giảm thiểu 50% lượng rác thải nhựa thất thoát ra đại dương; 80% các khu vực thuộc khu bảo tồn biển Phú Quốc không còn rác thải nhựa.
Nhân rộng mô hình phân loại tại nguồn ở các địa phương chưa tiếp cận với hệ thống thu gom rác trên đảo. Xây dựng và thí điểm thực hiện cơ chế hỗ trợ ưu tiên các nhà cung cấp sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường. Xây dựng và thí điểm triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn tại các khu vực ven khu bảo tồn biển (ấp Bãi Bổn xã Hàm Ninh, ấp Đá Chồng xã Bãi Thơm).
Đức Mạnh
