Các trang trại nuôi gấu tại Hạ Long đang mở tour tham quan nhằm khai thác tối đa mật gấu cũng như các sản phẩm từ gấu bán cho khách du lịch nước ngoài. Điều này không chỉ vi phạm các quy định về bảo tồn động vật hoang dã, mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long.
Sau gần 2 năm điều tra, Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên Việt Nam (ENV) đã có đủ bằng chứng kết luận rằng hầu hết trong số 6 trại nuôi nhốt gấu lớn nằm sát các tuyến du lịch vịnh Hạ Long vẫn trích mật gấu để bán cho du khách. Mỗi trại gấu phục vụ khách du lịch này có từ 20 đến 60 con gấu, phục vụ cho khoảng 100 lượt khách du lịch quốc tế đến mỗi ngày.
Các trại nuôi gấu, nhốt gấu phục vụ khách du lịch ngoại có nhu cầu đến tham quan và mua các sản phẩm từ gấu như chân tay, rượu gấu, mật gấu. Các trại này tương đối rộng, bài trí như một khu du lịch sinh thái và chỉ phục vụ khách nước ngoài, nên người Việt Nam rất khó vào đây. Toàn bộ các hoạt động hướng dẫn khách, bán mật cho khách đều do người nước ngoài phụ trách, lái xe và hướng dẫn viên người Việt đều không được tham gia.
Vào thăm các trại gấu, chúng tôi đều nhận thấy rõ ràng các dấu hiệu của hoạt động chích hút mật gấu – hoạt động đã bị cấm trong quy chế quản lý gấu nuôi nhốt do nhà nước ban hành. Đập ngay vào mắt chúng tôi là một chú gấu xoay xở khó khăn trong một chuồng hẹp với bề ngang ước chừng chỉ 60 phân. Ngay bên cạnh là một hộp đồ lỉnh kỉnh thuốc gây mê, kim tiêm và các dụng cụ sẵn sàng cho việc lấy mật.
Chỉ trong hai tiếng đồng hồ, chúng tôi đã bắt gặp hai đoàn khách nước ngoài đến trại gấu. Một người đàn ông trong trang phục áo xanh của Đoàn thanh niên hăm hở đón khách. Và chúng tôi để ý thấy những người nước ngoài làm việc tại trại gấu cũng đều mặc áo đồng phục của Đoàn thanh niên. Họ lợi dụng hình ảnh của Đoàn thanh niên với ý đồ gì? Mục đích thì chưa rõ, nhưng chắc chắn việc làm này của họ đang bôi nhọ lên hình ảnh của người cán bộ Đoàn.
Còn đối với gia chủ gấu, đã thành công việc thường nhật, mỗi lượt khách du lịch tới tham quan, ngoài việc họ được mời uống rượu pha lẫn mật gấu và nghe giới thiệu về công dụng, cách sử dụng mật gấu, họ sẽ được chứng kiến trực tiếp màn trích hút mật trên những cá thể gấu đã bị gây mê.
Điều còn trăn trở là hoạt động tổ chức cho khách nước ngoài thăm quan trại gấu diễn ra công khai đã lâu, ngay gần bờ Vịnh Hạ Long và cách trụ sở cơ quan kiểm lâm vùng 1 không đến 1km vậy mà cho đến nay không cơ quan quản lý nào có biện pháp ngăn chặn xử lý. Việc các trang trại tổ chức trích hút mật gấu bán cho khách trước hết vi phạm các quy định pháp luật Việt Nam về buôn bán sản phẩm động vật hoang dã (ĐVHD), quy định về quản lý gấu nuôi nhốt. Khách du lịch nước ngoài mua sản phẩm từ gấu mang về nước vừa vi phạm pháp luật Việt Nam vừa vi phạm công ước CITES về mua bán quốc tế ĐVHD và các sản phẩm từ chúng. Đặc biệt hơn, việc tổ chức cho khách du lịch đi thăm trại gấu và mua các sản phẩm từ gấu đã làm xấu đi hình ảnh Di sản Thiên nhiên Thế giới - Vịnh Hạ Long mà chúng ta đang cố gắng giữ gìn và bảo vệ. Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên cho biết với việc xử phạt hành chính và giao lại toàn bộ số gấu vi phạm cho các hộ nuôi nhốt gấu trái phép tiếp tục quản lý hồi năm ngoái, các quyết định về quản lý gấu nuôi nhốt của Bộ NN và PTNT đã trở nên vô hiệu hóa. Bởi cũng theo trước đây của Bộ NN và PTNT tháng 02/2005, sau khi đồng loạt gắn chíp điện tử cho gấu nuôi nhốt, tất cả các trường hợp gấu phát sinh đều phải tịch thu và đưa về trung tâm cứu hộ. Do đó cần xử lý triệt để các hành vi nuôi nhốt, khai thác mật gấu trái phép ở Quảng Ninh. Điều này không chỉ đảm bảo thực hiện nghiêm các quy định về bảo tồn mà còn giữ gìn hình ảnh một Hạ Long thân thiện với môi trường trong mắt bạn bè quốc tế.
