"Đến Việt Nam, không đến Vịnh Hạ Long và Trung tâm văn hóa nổi Cửa Vạn, coi như chưa đến Việt Nam… ", một du khách quốc tế viết lại trong sổ lưu niệm của Trung tâm văn hóa nổi Cửa Vạn như thế...
Khi nghe cái tên “làng chài” ai cũng nghĩ đó là 1 ngôi làng như bao ngôi làng khác, sống bằng nghề đánh bắt hải sản, nằm trên 1 đảo nhỏ. Nhưng khi tận mắt chứng kiến, mới vỡ lẽ, làng chài này được tạo nên từ những ngôi nhà liêu xiêu, kèo cột vào nhau dựng trên biển, có những căn dựa vào vách núi, có những căn nằm giữa biển…
Làng chài Cửa Vạn có nguồn gốc từ hai làng chài cổ là Giang Võng và Trúc Võng, cùng với các hòn đảo, trở thành một bộ phận cấu thành Vịnh Hạ Long, nay thuộc địa phận phường Hùng Thắng (TP Hạ Long). Làng chài Cửa Vạn hiện là nơi sinh sống của 176 hộ, với trên 750 nhân khẩu, hầu hết sống bằng nghề chài lưới.
Đến với Cửa Vạn, du khách dễ dàng bị cuốn hút trước vẻ đẹp của những ghe thuyền, những chiếc mủng tre đậu trước cửa nhà, những ngôi nhà kèo cột vào nhau chống giông bão, những ngư dân giản dị, chất phác nhưng vô cùng mến khách, những đứa trẻ da sạm đen, dáng nhỏ nhắn mà nụ cười lại rất tươi vui, hồn nhiên… Khung cảnh bình yên, hiền hòa nhưng lại chứa đựng đầy nét nguyên sơ của một làng chài trên biển.
Trên mặt nước bồng bềnh, những chiếc thuyền nhà kết liền với nhau và nhà này sang nhà kia trên một chiếc cầu nhỏ bắc ngang. Chiếc thuyền vừa là nhà, vừa là phương tiện kiếm sống nay đây mai đó. Sáng ra Cửa Dứa, chiều về Cống Đông, mai đã ra tận Cát Bà, Ngọc Vừng, Cô Tô… Trời yên, biển lặng, dân chài neo thuyền, thả lưới, buông câu, bắt tôm cá. Biển động, sóng to thì vào hang, về đất liền cư trú đợi lúc bình yên. Rất nhiều du khách đều bị cuốn hút bởi vẻ đẹp riêng của làng chài. Những ngôi nhà thuyền nổi lênh cùng những chiếc bè thả cá, đan xen nhau, con người Cửa Vạn bình dị, chân chất mà mến khách vô cùng.
Khi màn đêm buông xuống, du khách sẽ được chèo thuyền tham quan quanh làng, cùng dân chài kéo lưới, ra khơi câu mực, hòa trong từng vị mặn mòi của ngư dân vùng biển. Theo chân các thôn nữ làng chài, dưới ánh trăng thanh, du khách có thể thỏa thích vui đùa, hồi hộp theo dõi những hình thù ngộ nghĩnh cử động trên núi đá. Thú vị nhất là lúc du khách tự tay bắt những con cá, con tôm mắc lưới cho vào giỏ đưa về rồi tự tay chế biến, thưởng thức các loại hải sản mà mình đánh bắt được.
Có một loại hình du lịch mà rất nhiều du khách thích thú khi đến thăm làng Cửa Vạn là thú câu mực đêm. Đi theo đoàn thuyền trong làng ra khơi câu mực, tôi cảm nhận được vị mặn mòi của biển, dưới ánh trăng, cùng ngọn đèn loang loáng sáng, những thanh niên trong làng buông cần. Những chú mực thấy sáng rủ nhau lên, chỉ một loáng mực đã đầy thau. Sau khi câu mực, du khách nghỉ đêm tại các gia đình ngư dân làng chài, được nghe những câu hò biển, thưởng thức đặc sản từ biển do những người dân làng chài làm ra
Những đêm làng chài vào hội, hoặc có đám cưới, du khách còn được nghe dân chài hát ghẹo, hát chèo đường (một hình thức diễn xướng với nhiều làn điệu dân ca đặc hữu vùng Vịnh Hạ Long). Tất cả tạo nên sự hấp dẫn, độc đáo đến vô cùng.
Không dừng lại đó, dịp Lễ hội Du lịch Hạ Long năm nay, Cửa Vạn sẽ tiếp tục được quy hoạch và bổ sung thêm nhiều hình thức du lịch mới lạ, độc đáo khác như thăm hang Tiên Ông, tới khu hồ Ba Hầm, leo núi, đến Đầm câu cá… và phương tiện được sử dụng đi lại sẽ là đò gỗ, mủng gỗ, chèo kayak và sẽ do chính những ngư dân làng chài đảm nhiệm.
Thăm làng chài Cửa vạn du khách có thể tìm hiểu văn hóa và đời sống thường ngày của người dân nơi đây bằng việc ghé thăm Trung tâm văn hóa làng chài Cửa Vạn, nơi trưng bày rất nhiều những ngư cụ mà người dân sử dụng để mưu sinh. Khác với những năm trước kia, ngày nay ở làng chài Cửa Vạn có lớp học. Dừng chân ghé qua làng chài, du khách sẽ được chứng kiến những em nhỏ làng bi bô học con chữ giữa biển cả mênh mông sông nước. Ở làng chài Cửa vạn những em bé mới chỉ học lớp 1, 2 có thể chèo thuyền, thậm chí bơi lặn như những ngư dân thực sự.
Sau khi tham quan, du khách sẽ được nghỉ đêm ngay tại các gia đình ngư dân, được thưởng thức những điệu hát, câu hò giao duyên, hò biển… Có thể nói với các tour du lịch thường xuyên được đổi mới, chương trình ngày càng phong phú hấp dẫn, làng chài Cửa Vạn sẽ trở thành một trong những điểm đến không thể thiếu trong lộ trình của du khách khi đến thăm Vịnh Hạ Long.
