Với diện tích hơn 4.700km2, Công viên địa chất toàn cầu (CVĐCTC) UNESCO Đắk Nông trải dài qua 6 huyện, thành phố và sở hữu nhiều giá trị về cảnh quan, địa chất, địa mạo, đa dạng sinh học, văn hóa độc đáo.
Hệ thống hang động núi lửa Krông Nô thuộc Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông dài và độc đáo bậc nhất khu vực Đông Nam Á.
Trong những năm qua, tỉnh Đắk Nông đã dành nguồn lực và triển khai nhiều giải pháp nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị di sản vùng công viên địa chất (CVĐC). Theo đó, Ban Quản lý CVĐCTC UNESCO Đắk Nông phối hợp với các sở, ngành, địa phương kiểm tra, giám sát việc quản lý, bảo vệ các di sản trong vùng CVĐC. Công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng tại các thôn, bon, buôn vùng CVĐC, vùng sâu, vùng xa, vùng DTTS. Các tờ rơi về bảo vệ di sản được dịch sang tiếng đồng bào DTTS để người dân dễ hiểu, tiếp cận.
Đắk Nông tổ chức phát động các cuộc thi sáng tác các tác phẩm nghệ thuật, liên hoan, hội diễn sân khấu hóa nhằm tuyên truyền và tôn vinh giá trị di sản.
Tỉnh Đắk Nông đã chỉ đạo, phối hợp với các địa phương tổ chức phục dựng, bảo tồn các lễ hội dân gian truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số như lễ cúng bến nước (dân tộc Mạ), lễ cúng rào bon (dân tộc M’nông), lễ sum họp cộng đồng… Đến nay, các giá trị di sản đang được tỉnh Đắk Nông khai thác có hiệu quả, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.
Điển hình như cộng đồng người M’nông ở bon Ja Ráh và bon R’Cập của xã Nam Nung, huyện Krông Nô (Đắk Nông) đã thành lập Nhóm du lịch cộng đồng Yok Nâm Nung với hơn 40 thành viên tham gia, hoạt động khá hiệu quả. Bà H’Thương, Phó Chủ tịch UBND xã Nâm Nung cho hay: “Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, bà con Nâm Nung luôn có ý thức gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc. Bà con còn phối hợp, chung tay cùng chính quyền địa phương xây dựng đời sống văn hóa mới, bảo vệ di sản vùng CVĐC”.
Các bảng biển thông tin đều được lắp đặt tại các điểm di sản.
Để bảo vệ di sản trước những tác động của con người và thiên nhiên, Đắk Nông đã bàn giao 41 điểm di sản của 3 tuyến du lịch cho cộng đồng các địa phương vùng CVĐC quản lý và bảo vệ. Đặc biệt, ngay sau khi có sự khuyến nghị của các chuyên gia UNESCO về tình trạng khai thác đá tại các hang động núi lửa và xung quanh khu vực núi lửa, Ban Quản lý CVĐCTC UNESCO Đắk Nông đã tham mưu UBND tỉnh Đắk Nông chỉ đạo dừng hoạt động của nhà máy sản xuất phụ gia xi măng ở núi lửa Nâm Kar thuộc xã Quảng Phú (Krông Nô). Ban tham gia thẩm định các dự án đầu tư xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội trong vùng CVĐC; xây dựng đề án khoanh vùng và bảo tồn di sản…
Đồng thời, Quản lý CVĐCTC UNESCO Đắk Nông phối hợp với Sở TNMT tỉnh Đắk Nông tham mưu UBND tỉnh ban hành thông báo về việc công bố khu vực cấm, khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản tại các điểm di sản. Ban Quản lý tham mưu UBND tỉnh Đắk Nông đầu tư hệ thống bảng biển, cơ sơ hạ tầng cơ bản tại các điểm; tuyến đi bộ lên núi lửa Băng Mo; lối đi bộ dẫn đến hang C3, C4. Hiện tại, 5 dự án đang triển khai gồm: Trung tâm Thông tin Krông Nô, Trung tâm Thông tin Đắk Song, Dự án mở rộng "Thung lũng mặt trời mọc" và nơi gặp gỡ "Đỏ và Trắng", Núi lửa Nâm Kar…
Công tác chỉnh trang, dọn vệ sinh tại các điểm dừng chân được các địa phương quan tâm thực hiện.
Bà Khúc Thị Thoi, Phó Giám đốc Sở VHTTDL, Phó Giám đốc Ban Quản lý CVĐCTC UNESCO Đắk Nông cho biết: “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản trong vùng CVĐC là một trong những tiêu chí bắt buộc và là mục tiêu hướng đến của mạng lưới CVĐCTC UNESCO (GNN) nhằm phát triển bền vững cho các thành viên. Việc khoanh vùng, bảo vệ di sản có ý nghĩa quan trọng, làm cơ sở để tỉnh đưa ra các quy hoạch, kế hoạch, định hướng phát triển kinh tế - xã hội nhằm khai thác, phát huy hiệu quả giá trị di sản".
Bà Khúc Thị Thoi cho biết thêm "Trong thời gian tới, tỉnh Đắk Nông tiếp tục quan tâm, hỗ trợ công tác khoanh vùng bảo tồn mới. Địa phương ban hành các quyết định để bảo đảm cho công tác bảo tồn phù hợp về mặt pháp lý. Việc thiết lập hệ thống phản ứng nhanh tại các địa phương để tiếp nhận thông tin và can thiệp ngay từ đầu đối với các hành vi vi phạm công tác bảo tồn được thực hiện”.
Mỹ Hằng
