Ðiện Biên là tỉnh miền núi Tây Bắc có tiềm năng lớn để phát triển du lịch, nhất là các sản phẩm du lịch lịch sử, sinh thái và văn hóa. Song những năm qua, du lịch của tỉnh vẫn chưa có sự đột phá, tạo dấu ấn riêng, tương xứng với tiềm năng và lợi thế của địa phương. Do đó, rất cần những giải pháp để du lịch Ðiện Biên phát triển.
Khách du lịch tham quan Sở chỉ huy Chiến dịch Ðiện Biên Phủ
Ðánh thức tiềm năng du lịch
Tỉnh Ðiện Biên hiện có 18 di tích lịch sử được xếp hạng, bốn di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó, nổi bật là Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chiến trường Ðiện Biên Phủ. Bên cạnh đó, Ðiện Biên còn sở hữu hệ sinh thái rừng, hang động, hồ nước, điểm nước khoáng nóng, thuận lợi cho phát triển du lịch nghỉ dưỡng.
Nhờ có sự ưu đãi của thiên nhiên, Ðiện Biên nhanh chóng trở thành “thỏi nam châm” vùng cực bắc, hút khách du lịch trong nước và ngoài nước. Chỉ tính riêng trong sáu tháng đầu năm 2017, tỉnh đã đón hơn 300 nghìn lượt khách, trong đó gần 55 nghìn khách quốc tế; ước tính cả năm sẽ đạt hơn 700 nghìn lượt, tăng gần gấp đôi so với năm 2016. Dự kiến, doanh thu ngành du lịch năm 2017 sẽ cán mốc 1.000 tỷ đồng (năm 2016 là 710 tỷ đồng); tạo việc làm cho hơn 12 nghìn lao động, trong đó có hơn 5.000 lao động trực tiếp.
Ngoài phát huy giá trị cụm di tích lịch sử Ðiện Biên Phủ, tỉnh còn chú trọng phục dựng và phát triển nhiều loại hình văn hóa, nghệ thuật độc đáo, như: Lễ hội về miền hoa Ban, phục dựng nghệ thuật hát then Thái, lễ hội đua thuyền đuôi én, lễ hội Thành Bản phủ gắn với truyền thống cộng đồng của 19 dân tộc anh em, đáp ứng nhu cầu khám phá văn hóa bản địa của khách du lịch. Tiêu biểu là lễ hội về miền hoa Ban dịp đầu năm 2017 đã hút 130 nghìn lượt khách, trong đó gần 30 nghìn lượt khách quốc tế, doanh thu đạt hơn 100 tỷ đồng.
Lễ hội Thành Bản phủ, thờ danh tướng Hoàng Công Chất, người có công dẹp loạn giặc Phê giải phóng Mường Thanh khỏi chế độ phong kiến thế kỷ 18, cũng đón hơn 30 nghìn lượt khách mỗi năm… Ðây chính là những khởi đầu thuận lợi để Ðiện Biên phát triển du lịch cộng đồng, một loại hình du lịch đang được ưa chuộng hiện nay.
Nỗ lực vượt khó, khẳng định thương hiệu
Dù sở hữu những lợi thế về du lịch, nhưng hiện tại, du lịch Ðiện Biên vẫn mang tính thời vụ, chủ yếu từ tháng 9 năm trước đến tháng 4 năm sau, những tháng còn lại trong năm, lượng khách đến rất ít. Ðây chính là hạn chế khiến du lịch của tỉnh chưa thật sự bứt phá. Bên cạnh đó, nhiều điểm du lịch ở xa trung tâm, giao thông đi lại khó khăn, hệ thống hang động đẹp chưa được khai thác, các điểm tham quan thường xuyên của các tua còn ít. Chưa kể dịch vụ nghỉ dưỡng, giải trí còn yếu và thiếu, những sản vật đặc trưng của địa phương chưa mang đậm sắc thái riêng, chưa níu chân du khách dài ngày. Phần lớn khách du lịch chỉ coi Ðiện Biên là điểm dừng trong quá trình trung chuyển du lịch giữa các vùng.
Ông Trần Bình Trọng, khách du lịch đến từ Bà Rịa - Vũng Tàu chia sẻ: “Ðây là lần thứ tư tôi trở lại Ðiện Biên để du lịch, thắp hương cho đồng đội. Tôi thấy các di tích, hiện vật đang xuống cấp do thời gian và khí hậu mà không khỏi xót xa…”. Quả thật, sự xuống cấp của cụm di tích lịch sử Ðiện Biên Phủ hiện đang là bài toán nan giải không chỉ của ngành du lịch nói chung, tỉnh Ðiện Biên nói riêng mà còn là nỗi lo lắng của cán bộ, nhân viên công tác tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ.
Theo Phó Giám đốc Bảo tàng Vũ Thị Tuyết Nga, chỉ tính riêng công tác bảo dưỡng hiện vật gốc ngoài trời cũng cần từ 100 đến 200 triệu đồng mỗi năm. Nhưng vì kinh phí có hạn cho nên phần lớn việc bảo quản, phục dựng hiện vật gốc đều được làm thủ công. Ngoài sự xuống cấp từng phần của hiện vật gốc thì nhiều điểm di tích cũng đang bị người dân lấn chiếm làm cho biến dạng. Do đó, cùng với công tác bảo quản hiện vật gốc, việc hoàn thiện hồ sơ, cắm mốc giới cũng đang được đẩy nhanh tiến độ.
Nói về những khó khăn của ngành du lịch tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ðiện Biên Lê Văn Quý cũng bày tỏ: Ngoài kinh phí đầu tư công gần 10 tỷ đồng do Trung ương cấp giai đoạn từ năm 2017 - 2020, tỉnh chưa có kinh phí riêng cho phát triển du lịch. Hoạt động xã hội hóa cũng gặp nhiều khó khăn, thời điểm hiện tại chưa có một công ty du lịch lữ hành ngoài tỉnh nào đặt văn phòng đại diện tại địa phương. Chưa kể, giá vé máy bay đắt, máy bay nhỏ cũng là một hạn chế khiến du lịch Ðiện Biên chưa hấp dẫn được du khách.
Thiếu nguồn lực để phát triển du lịch, hoạt động xã hội hóa gặp nhiều khó khăn đã trở thành thách thức không nhỏ đối với du lịch tỉnh Ðiện Biên. Phó Giám đốc Trung tâm xúc tiến du lịch tỉnh Ðiện Biên Phạm Văn Thăng cho biết, hiện toàn tỉnh có 128 cơ sở lưu trú du lịch với 1.800 buồng (trong đó có một khách sạn đạt tiêu chuẩn bốn sao, hai khách sạn đạt tiêu chuẩn ba sao); 10 bản văn hóa du lịch phục vụ du khách về ẩm thực và văn hóa, văn nghệ; ba doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực lữ hành. Có quá ít doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch cũng như các dịch vụ phụ trợ là một trở ngại lớn, khiến việc kết nối du lịch với các tỉnh bạn chưa thể thực hiện.
Bên cạnh đó, đội ngũ thuyết minh viên hiện cũng là điểm yếu của du lịch Ðiện Biên. Toàn tỉnh hiện có khoảng 20 thuyết minh viên chính và 30 thuyết minh viên không chuyên cộng tác trong các dịp lễ hội và hoạt động kỷ niệm. Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phạm Việt Dũng nêu quyết tâm, trong chiến lược phát triển du lịch đến năm 2020, tầm nhìn 2030, tỉnh đặt ra yêu cầu tuyển mới và đào tạo lại đội ngũ thuyết minh viên hiện có, đồng thời cử thuyết minh viên đi học nâng cao nghiệp vụ chuyên môn đáp ứng tốt cho công việc hướng dẫn du khách.
Nhờ xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, Nghị quyết số 03-NQ/TU về phát triển du lịch tỉnh Ðiện Biên đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, Tỉnh ủy Ðiện Biên chủ động xây dựng chương trình hành động cụ thể, như tổ chức các cuộc hội thảo, mời các nhà khoa học trong nước và chuyên gia nước ngoài tư vấn phát triển du lịch. Ngoài ra, tỉnh sẽ tổ chức nhiều hoạt động quảng bá du lịch, có chính sách khuyến khích người dân tại các bản làng tham gia đón du khách bằng việc lựa chọn đầu tư, nâng cấp nhà ở của họ để cung cấp dịch vụ lưu trú (homestay). Song để tạo dấu ấn, phát huy tiềm năng, thế mạnh cho du lịch Ðiện Biên thì vẫn còn là một hành trình dài.
Trong khi chờ sự hỗ trợ từ Trung ương, trước mắt, tỉnh cần tập trung đầu tư Khu di tích lịch sử Ðiện Biên Phủ; từng bước hình thành dòng sản phẩm du lịch về lại chiến trường xưa với mục tiêu Khu du lịch Ðiện Biên Phủ - Pá Khoang, theo hướng bảo tồn nguyên trạng những dấu tích còn lại trên toàn bộ các điểm di tích đã được ghi nhận. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh liên kết với các tỉnh bắc Lào, hình thành các tuyến du lịch quốc tế và theo vòng cung Tây Bắc. Ðồng thời sớm hình thành cơ chế, chính sách thu hút đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông các tuyến đường kết nối TP Ðiện Biên Phủ với các điểm du lịch trong tỉnh. Ðáng chú ý là đầu tư cho sân bay Ðiện Biên Phủ và cửa khẩu quốc tế Tây Trang, tạo tiền đề cho việc hình thành tuyến du lịch đường không và đường bộ kết nối các vùng kinh tế trong khu vực. Ðây được xem là những giải pháp quan trọng để du lịch Ðiện Biên sớm có được một diện mạo mới, từng bước phát triển đồng bộ với mặt bằng chung du lịch cả nước.
Bài và ảnh: NGỌC SƠN
