Được thiên nhiên ban tặng nhiều cảnh đẹp, khí hậu trong lành cùng bản sắc văn hóa độc đáo, du lịch cộng đồng (DLCĐ) huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình là điểm đến nổi tiếng trên bản đồ du lịch Việt Nam. Nơi đây có đông đồng bào Thái sinh sống với tỷ lệ chiếm trên 60% tổng dân số toàn huyện. Cộng đồng người Thái cũng có công đặt nền móng phát triển du lịch trên địa bàn.
Đồng bào Thái xã Mai Hịch (Mai Châu) dựa vào bản sắc văn hóa độc đáo phát triển mô hình du lịch cộng đồng.
Có tuổi đời hơn 700 năm, bản Lác thuộc xã Chiềng Châu bắt đầu hoạt động du lịch từ thập niên 60 của thế kỷ XX, khi đón những đoàn khách ngoại giao quốc tế đến Việt Nam. Hiện nay, nhiều phong tục tập quán vẫn được người dân trong bản giữ gìn. Phong cảnh đồi núi, ruộng lúa dường như không có gì thay đổi so với trước kia, tạo sức hút lớn đối với du khách. Nhiều du khách nước ngoài bày tỏ đi du lịch vùng Tây Bắc nhất định không bỏ lỡ hành trình tham quan bản Lác. Tiếp đó là khám phá các bản làng khác của cộng đồng người Thái, như ở Pom Coọng - thị trấn Mai Châu, bản Nhót - xã Nà Phòn… để cảm nhận thêm bức tranh thiên nhiên tuyệt sắc, tìm hiểu nét văn hóa đặc trưng của người Thái Mai Châu qua việc lưu giữ nhà sàn truyền thống, nếp sinh hoạt, nghề dệt thổ cẩm và trang phục…
Điểm đặc biệt ở bản du lịch của đồng bào Thái Mai Châu là thu hút nhiều khách nước ngoài nhờ giữ được những giá trị văn hóa, nét kiến trúc đơn sơ, mộc mạc, yếu tố cảnh quan môi trường. Các xóm, bản và hộ làm homestay quan tâm tạo dựng cảnh quan, khuôn viên xanh - sạch - đẹp, duy trì hoạt động các đội văn nghệ, cải tạo cơ sở vật chất đảm bảo phục vụ nhu cầu sinh hoạt lưu trú, bao gồm dịch vụ ăn uống, ngủ nghỉ. Bên cạnh loại hình DLCĐ, một số hộ kinh doanh homestay còn kết hợp đầu tư xây dựng khu nghỉ dưỡng đáp ứng yêu cầu đa dạng của du khách. Các nhà nghỉ cộng đồng, khu nghỉ dưỡng đều cung cấp hoặc kết nối dịch vụ để du khách tiện di chuyển trên hành trình khám phá bằng xe điện, xe máy hoặc thuê xe hợp đồng theo tuyến.
3 năm gần đây, mô hình Phiên chợ vùng cao được huyện Mai Châu tổ chức thực hiện và duy trì đều đặn vào Chủ nhật hằng tuần tại trung tâm thị trấn Mai Châu. Mô hình trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc góp phần thúc đẩy DLCĐ phát triển. Chị Phan Mai Anh, du khách TP Hồ Chí Minh hào hứng chia sẻ: Tôi đã cùng những người bạn định cư tại Canada có chuyến trải nghiệm DLCĐ ở Mai Châu thật đáng nhớ. Chúng tôi đặt phòng nghỉ tại bản Lác, tranh thủ trời chiều mát mẻ dạo chơi, đạp xe băng qua những cánh đồng. Buổi tối thưởng thức ẩm thực địa phương rất ngon, dậy mùi thơm gia vị hạt dổi, hạt mắc khén của đồng bào miền núi. Sáng Chủ nhật, bà con rủ chúng tôi khám phá phiên chợ vùng cao. Phiên chợ rất nhộn nhịp, đông vui, người vùng cao xởi lởi, chân chất. Chúng tôi thỏa thích mua sắm các sản vật tươi ngon và còn được xem biểu diễn văn nghệ, tham gia các trò chơi dân gian trong không gian phiên chợ…
Theo đồng chí Ngần Văn Tuấn, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Mai Châu, du lịch được xác định là ngành kinh tế quan trọng của địa phương, với 2 loại hình du lịch thế mạnh được quan tâm phát triển là DLCĐ và du lịch nghỉ dưỡng. Trên địa bàn có 8 điểm DLCĐ, trong đó có 6 điểm DLCĐ dân tộc Thái, gồm bản Lác - xã Chiềng Châu, bản Bước - xã Xăm Khòe, bản Văn, Pom Coọng - thị trấn Mai Châu, bản Hịch - xã Mai Hịch, bản Nhót - xã Nà Phòn. 8 tháng đầu năm, toàn huyện ước đón trên 600 nghìn lượt khách, trong đó khách quốc tế chiếm khoảng 20%. Nhiều đoàn khách quốc tế lựa chọn điểm DLCĐ là nơi lưu trú dài ngày kết hợp tìm hiểu văn hóa. Hoạt động DLCĐ không những góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân mà còn tham gia tích cực vào công tác bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.
Bùi Minh
