Theo đánh giá của các nhà khoa học của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO), tỉnh Phú Yên có tiềm năng, triển vọng để trở thành Công viên địa chất, hướng đến danh hiệu của UNESCO.
Nhằm đẩy mạnh khai thác hiệu quả lợi thế về tài nguyên, UBND tỉnh Phú Yên phối hợp với Viện Nghiên cứu châu Âu (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) và Quỹ FNF (Đức) tổ chức hội nghị hợp tác quốc tế phát huy giá trị di sản Công viên địa chất toàn cầu và du lịch bền vững tỉnh Phú Yên.
Các nhà khoa học UNESCO đánh giá Phú Yên có tiềm năng và triển vọng trở thành công viên địa chất, hướng đến danh hiệu của UNESCO. Tỉnh này hội tụ ba giá trị di sản chính để tạo thành công viên địa chất tiềm năng, đó là di sản địa chất, di sản văn hóa và đa dạng sinh học.
Đặc biệt, Phú Yên có đặc trưng đá biến chất cổ khoảng 2,5 tỉ - 542 triệu năm trước, các công trình kiến trúc thể hiện giao thoa văn hóa Chăm - Việt - Hoa - châu Âu, các hệ sinh thái cát ven biển, đầm phá, rạn san hô phong phú.
Gành Đá Đĩa sẽ nằm trong đề án phát triển Công viên địa chất Phú Yên. Ảnh: Trần Quới
Nhiều báo cáo khoa học còn ghi nhận được sự đa dạng về giống loài động vật, thực vật tại khu bảo tồn thiên nhiên Krông Trai, các hệ sinh thái cát ven biển, rạn san hô và giống loài hải sinh khác. Các địa danh nổi bật về di sản địa chất, văn hóa và đa dạng sinh học của Phú Yên đã được biết đến như: gành Đá Đĩa, núi Đá Bia, mũi Đại Lãnh, gành Ông, gành Bà, Bãi Xép, Hòn Yến,…
Thông tin từ UBND tỉnh Phú Yên cho biết, hiện tỉnh xác định mục tiêu xây dựng Công viên địa chất Phú Yên hướng tới danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản; phát triển kinh tế - xã hội bền vững, dựa trên danh hiệu Công viên địa chất quốc gia và toàn cầu; góp phần tạo bước đột phá cho công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế, kết nối Phú Yên với các đối tác trong Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO.
Việc xây dựng hồ sơ trình UNESCO là một công việc công phu, vì vậy thông qua Hội nghị hợp tác quốc tế phát huy giá trị di sản Công viên địa chất toàn cầu và du lịch bền vững, là dịp để tỉnh lắng nghe các ý kiến, kinh nghiệm quý báu của đại biểu đến từ các cơ quan chuyên môn, địa phương thuộc mạng lưới Công viên địa chất quốc gia, các chuyên gia, nhà khoa học nhiều lĩnh vực.
Khu vực dự kiến thành lập Công viên địa chất Phú Yên có diện tích 1.575 km2 bao gồm thành phố Tuy Hòa, thị xã Sông Cầu, thị xã Đông Hòa, huyện Tuy An và một phần các huyện Phú Hòa và Sơn Hòa. Qua khảo sát, Phú Yên có 60 di sản địa chất, thuộc 9 kiểu (Cổ sinh; Địa mạo, cảnh quan; Cổ môi trường; Đá; Địa tầng; Khoáng sản; Kinh tế địa chất; Cấu trúc kiến tạo, lịch sử tiến hóa địa chất và Địa chất Đệ tứ, địa chất biển và Tương tác lục địa đại dương). Giá trị về di sản địa chất ở Phú Yên là cơ sở khoa học để xây dựng Công viên địa chất Phú Yên và cao hơn nữa.
Phú Yên sở hữu nhiều tiềm năng, triển vọng để xây dựng Công viên địa chất
Về giải pháp phát triển bền vững giá trị di sản địa chất ở khu vực dự kiến thành lập Công viên địa chất Phú Yên, Viện Nghiên cứu Quy hoạch nông nghiệp nông thôn cho rằng xây dựng Công viên địa chất toàn cầu sẽ đáp ứng được hai mục tiêu lớn là bảo tồn và phát huy giá trị của di sản địa chất.
Tỉnh Phú Yên phải xem phát triển du lịch có vai trò quan trọng trong việc phát huy di sản, phát triển Công viên địa chất. Đồng thời, tận dụng lợi thế đẩy mạnh phát triển các loại hình du lịch biển, sinh thái ở cao nguyên, đồng bằng, ven biển, đảo, phát triển rừng, cây trồng lương thực phù hợp, đảm bảo môi trường, phát triển bền vững khu vực dự kiến thành lập Công viên địa chất. Bên cạnh đó, cần tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng, đội ngũ quản lý về giá trị của Công viên địa chất.
Nhiều ý kiến cho rằng, trước mắt, tỉnh Phú Yên cần làm tốt công tác lập quy hoạch chi tiết, đầu tư hạ tầng thiết yếu để hình thành các khu du lịch ẩm thực mang thương hiệu, đặc trưng Phú Yên trên địa bàn TP. Tuy Hòa, đầm Ô Loan, vịnh Xuân Đài, đầm Cù Mông, Vũng Rô.
Bên cạnh đó, phải đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch; hoàn thiện cơ sở hạ tầng, áp dụng chuyển đổi số đáp ứng lượng khách gia tăng khi Phú Yên được phê duyệt là Công viên địa chất toàn cầu.
Với những lợi thế được thiên nhiên ban tặng, hiện Phú Yên đang thực hiện quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 tầm nhìn đến 2050, đây là điều kiện thuận lợi để Phú Yên quy hoạch chi tiết, xây dựng Đề án Công viên địa chất Phú Yên.
Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên Trần Hữu Thế giao các sở, ban, ngành liên quan chủ động phối hợp với các bộ, ngành Trung ương, các chuyên gia, tổ chức quốc tế sớm hoàn thiện nội dung và các thủ tục kỹ thuật để xây dựng Đề án phát triển Công viên địa chất Phú Yên hướng đến Công viên địa chất toàn cầu nhằm bảo tồn tốt giá trị di sản địa chất, bảo vệ môi trường, tạo sinh kế bền vững cho người dân vùng địa chất.
Thùy Vân
