Thiên nhiên hoang sơ, văn hóa các dân tộc đa dạng, giàu bản sắc, huyện vùng cao Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình là một trong những điểm đến du lịch trải nghiệm hấp dẫn của tỉnh. Sản phẩm đặc trưng và được quan tâm phát triển tại địa phương là du lịch cộng đồng (DLCĐ).
Du khách trải nghiệm gói bánh ốc truyền thống cùng người dân địa phương tại điểm du lịch cộng đồng xóm Đức Phong, xã Tiền Phong (Đà Bắc).
Điều dễ bắt gặp khi đến các bản làng dân tộc Mường, Dao, Tày trên địa bàn là đồng bào vẫn giữ nếp sống gần gũi với thiên nhiên, phong tục tập quán, sinh hoạt mang đậm chất bản địa. Nhiều bản làng còn giữ nguyên kiến trúc nhà sàn gỗ lợp mái lá của dân tộc Mường; nhà gỗ trệt lợp mái lá của dân tộc Dao. Các lễ hội hàng năm được duy trì như: lễ hội người Dao mừng xuân mới ở xã Cao Sơn; lễ hội đền Thác Bờ ở xã Vầy Nưa... Ngoài ra, một số lễ hội nhỏ được cộng đồng các dân tộc gìn giữ như: lễ hội xuống đồng dân tộc Mường; lễ cấp sắc, lễ lập tĩnh (đặt tên) dân tộc Dao; lễ mừng cơm mới dân tộc Tày…
Theo đồng chí Bàn Kim Quy, Phó Chủ tịch UBND huyện Đà Bắc, bên cạnh tài nguyên tự nhiên, nguồn tài nguyên nhân văn độc đáo từng bước được quan tâm khai thác. Nhiều xóm, bản, khu dân cư thuộc các xã: Hiền Lương, Vầy Nưa, Tiền Phong, Cao Sơn, Tú Lý… đã và đang xây dựng các điểm DLCĐ.
Điểm DLCĐ dân tộc Mường xóm Ké, xã Hiền Lương nằm bên vịnh Hiền Lương thơ mộng, thuộc khu du lịch hồ Hòa Bình. Cảnh sắc vùng hồ tuyệt đẹp, các hoạt động thú vị tại điểm đến như đi bè mảng, chèo thuyền kayak chắc chắn sẽ làm hài lòng du khách.
Những phong tục, tập quán thú vị của người dân tộc Mường Ao Tá và câu chuyện kể có phần huyền bí về quán tự giác tạo sự thu hút cho điểm DLCĐ xóm Đức Phong (trước đây gọi là Đá Bia), xã Tiền Phong. Hàng năm, lượng khách đến tham quan, trải nghiệm điểm đến khá đông, cao điểm vào kỳ nghỉ hè và dịp cuối tuần. Du khách tìm thấy ở đây cảm giác thư thái trong tâm hồn, hòa mình vào cuộc sống, sinh hoạt của đồng bào vùng cao với hành trình đáng nhớ: đi bộ thăm bản, lưu trú tại nhà dân, giao lưu văn hóa, văn nghệ, mua các sản phẩm địa phương tại quán tự giác, khám phá hang động, tham gia lớp học cộng đồng...
Cũng trên hành trình khám phá DLCĐ Đà Bắc, du khách khó lòng bỏ lỡ điểm đến xóm Sưng, xã Cao Sơn - xóm người Dao Tiền đầu tiên trên địa bàn tỉnh làm DLCĐ. Dãy núi Biều hùng vĩ, những thửa ruộng bậc thang uốn lượn trải dài theo sườn đồi tạo bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp. Cùng với đó, việc lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống của người Dao Tiền tạo sức hút đặc biệt cho điểm đến. Bên cạnh cung cấp dịch vụ du lịch đạt tiêu chuẩn, du khách được thưởng thức các món ăn đặc sản dân tộc Dao, trải nghiệm hoạt động thường ngày của người dân như cấy lúa, trồng rừng, chăn nuôi, nấu cơm, đánh cá...
Hiện nay, trên địa bàn huyện có hàng chục homestay tiêu biểu như: Thành Chung, Nhất Quý, Xuân Lan ở điểm DLCĐ xóm Sưng; Lake View, Ngọc Nhềm, Quang Thọ ở điểm DLCĐ xóm Đức Phong; Sánh Thuấn, Hữu Thảo, Sắc Luyến ở điểm DLCĐ xóm Ké… Nhờ sự phối hợp, hỗ trợ tích cực của các tổ chức, doanh nghiệp, huyện đã xây dựng được một số chương trình du lịch: Tour "Bức tranh thổ cẩm” với lịch trình 3 ngày, 2 đêm khám phá thiên nhiên và phong tục tập quán dân tộc Mường tại huyện Đà Bắc - Tân Lạc; tour "Khám phá xứ Mường” lịch trình 2 ngày, 1 đêm khám phá thiên nhiên, phong tục tập quán của dân tộc Mường tại xóm Ké và xóm Đức Phong; tour "Dấu chân rừng thiêng” lịch trình 2 ngày, 1 đêm khám phá thiên nhiên hoang sơ và văn hóa truyền thống của người Dao Tiền, xóm Sưng.
Cũng theo đồng chí Bàn Kim Quy, Phó Chủ tịch UBND huyện Đà Bắc, đến nay huyện có 4 xóm, bản thuộc 3 xã Cao Sơn, Hiền Lương, Tiền Phong phát triển mô hình DLCĐ, thu hút khoảng 200 thành viên tham gia vào các tổ, nhóm cung cấp dịch vụ DLCĐ. DLCĐ Đà Bắc đang tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của Công ty cổ phần DLCĐ Đà Bắc (Đà Bắc CBT) trong đẩy mạnh truyền thông, đa dạng hóa khách hàng tiềm năng, tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp, đơn vị lữ hành, doanh nghiệp xã hội khác nhằm giúp cộng đồng các xóm, bản du lịch trên địa bàn huyện có nguồn khách đến ổn định, yên tâm phát triển DLCĐ theo hướng xanh, bền vững. Mặt khác, DLCĐ Đà Bắc được quan tâm, hỗ trợ từ các dự án, Chương trình mục tiêu quốc gia giúp cải thiện đáng kể điều kiện hạ tầng kỹ thuật, nhất là hạ tầng giao thông, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch, trang bị các thiết chế văn hóa và tập huấn, tuyên truyền nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa, cảnh quan môi trường… Từ đó, góp phần thúc đẩy DLCĐ Đà Bắc phát triển nhanh, bền vững, là điểm đến lý tưởng cho du khách trong nước, quốc tế.
Bùi Minh
