Cách Hà Nội 90km về phía Nam, khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long - được mệnh danh là “vịnh Hạ Long cạn” - trải rộng trên địa phận 7 xã thuộc huyện Gia Viễn (tỉnh Ninh Bình). Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN) đất ngập nước lớn nhất đồng bằng Bắc bộ với diện tích gần 3.000 ha. Cùng với cố đô Hoa Lư, Tam Cốc - Bích Động, rừng Cúc Phương..., khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long giờ đây đã trở thành một địa chỉ du lịch không thể bỏ qua đối với du khách đến với Ninh Bình.
Mặc dù có diện tích tự nhiên khá khiêm tốn, rộng 3000ha, nhưng Khu BTTN đất ngập nước Vân Long chứa đựng sự đa dạng sinh học cao, với trên 1.139 loài động, thực vật cư trú. Về thực vật, Vân Long có 457 loài thực vật bậc cao, trong đó có 8 loài được ghi trong sách Đỏ Việt Nam như Kiêng, Lát hoa, Tuế lá rộng, Cốt Toái Bổi, Sắng, Bách Bộ, Mã Tiền hoa tán...
Về động vật, có 39 loài động vật, trong đó có 12 loài động vật quý hiếm như voọc mông trắng, gấu ngựa, sơn dương, cu li lớn, khỉ mặt đỏ... Đặc biệt ở đây có loài cà cuống thuộc loại chân bơi, một loại côn trùng quý hiếm. Đây cũng là nơi tập trung quần thể voọc mông trắng lớn nhất ở Việt Nam với số lượng gần 70 con. Đến Vân Long, du khách có thể quan sát dễ dàng trên đầm nước và trên các vách núi đá vôi nhiều loại chim nước độc đáo như sâm cầm, ngỗng trời, ó cá, te hôi, mồng két, cò bợ, cò ngang lớn, cò ruồi, vạc, diệc xám...
Không chỉ là khu bảo tồn thiên nhiên, vùng đất ngập nước Vân Long còn là nơi có cảnh quan hấp dẫn. Vân Long được mệnh danh là “vịnh không sóng vì khi đi trên thuyền trên đầm, du khách sẽ thấy mặt nước phẳng như một tấm gương khổng lồ. Bức tranh thuỷ mặc phản chiếu rõ từng nét tạc mạnh mẽ của những khối núi đá vôi mang hình dáng đúng với tên gọi như núi Mèo Cào, núi Mâm Xôi, núi Hòm Sách, núi Đá Bàn, núi Nghiên, núi Mồ Côi, núi Cô Tiên… Tuy nhiên, mặt nước ở đây nước không có màu xanh của biển, mà trong vắt hiện rõ nét những lớp rong rêu dưới đáy.
Khu Vân Long có 32 hang động đẹp, nhiều hang động lớn có giá trị phát triển du lịch như: Hang Cá, hang Bóng, hang Rùa, hang Chanh. Riêng hang Cá là hang xuyên thủng dài 250 m, cao 8 m, rộng 10 m là một động rất đẹp. Đây là nơi quần tụ, sinh sản của loài cá trê, cá rô, cá chuối. Hang Bóng là một hang động đẹp dài hơn 100m, hang Duối 4 tầng, hang Cánh Cổng…
Không chỉ là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước, Vân Long còn là nơi có nhiều cảnh quan và di tích văn hoá.
Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long được chính thức đưa vào đón khách du lịch từ năm 2001. Nhưng từ năm 1997 đến nay, nhiều du khách quốc tế từ các nước Pháp, Đức, Hà Lan, Hàn Quốc... đã tìm đến đây tham quan, nghiên cứu. Mỗi năm, lượng khách đến với Vân Long lại tăng thêm. Non nước Vân Long là nơi du lịch sinh thái rất tốt, đồng thời cũng là môi trường lý tưởng để các nhà khoa học, sinh viên trong và ngoài nước nghiên cứu, học tập và tìm hiểu về vùng đất ngập nước nội đồng của Việt Nam.
Hiện nay Vân Long đã được làm đề án tổng thể về quản lý, bảo vệ, phát triển khai thác tiềm năng khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước để bảo vệ hệ sinh thái đa dạng, phong phú, tiêu biểu. Đặc biệt là bảo vệ được một diện tích đất ngập nước nội đồng lớn nhất vùng đồng bằng Bắc Bộ và cũng là bảo vệ quần thể voọc quần đùi lớn nhất Việt Nam hiện đang có nguy cơ bị tiêu diệt ở mức độ toàn cầu.
Nằm kề khu bảo tồn Vân Long còn có khu dịch vụ du lịch Vân Long là một quần thể kiến trúc ấn tượng. Đây là nơi dừng chân nghỉ ngơi của du khách. Đầm Vân Long hiện được đánh giá là một tuyến điểm du lịch sinh thái đặc sắc hấp dẫn du khách đến từ Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản.
Vùng phụ cận khu Vân Long còn nhiều các di tích lịch sử và văn hoá nổi tiếng đã được công nhân như: cố đô Hoa Lư với cụm di tích lịch sử đền thờ vua Đinh - vua Lê, khu danh thắng động Tam Cốc, khu danh thắng chùa và động Địch Lộng, di tích kiến trúc nghệ thuật Đền Đức Thánh Nguyễn, chùa Bái Đính hay Khu văn hóa tâm linh núi chùa Bái Đính, một quần thể chùa nằm trên núi Bái Đính ở xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn…. Đây là yếu tố để ngành du lịch Ninh Bình có thể phát triển mạnh loại hình du lịch tham quan di tích văn hóa - lịch sử, và tâm linh tiêu biểu của miền Bắc Việt Nam thu hút số đông lượng khách.
Tỉnh Ninh Bình luôn chú trọng chính sách đầu tư đúng đắn, đảm bảo công tác bảo tồn đa dạng sinh học vừa phát triển được kinh tế du lịch sinh thái tại Vân Long.
(TTTTDL)
