Ghềnh Ráng, Quy Hòa giờ đã là một quần thể kiến trúc tuyệt mỹ, bởi một phần là sự tạo tác của tạo hóa, một phần nữa bởi bàn tay của những con người yêu vùng đất này. Núi ôm vây lấy thung lũng xanh, hình nửa vầng trăng như tình yêu của một người thiếu nữ. Chẳng trách gì khi thi sĩ Hàn Mặc Tử có một quãng đời đau thương ở trại phong Quy Hòa, hồn thi sĩ đã được khuây khỏa với núi rừng, với biển xanh mênh mông, với cát vàng, bên cạnh con dốc mang tên “Mộng Cầm”.
Mộ Hàn Mặc Tử trở thành điểm tham quan của nhiều người. Ảnh: Tiêu Dao
Tôi trở lại Ghềnh Ráng (thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định) vào một chiều cuối năm sau mười năm mới đến thăm nơi đây, những cơn gió thổi trễ nải trên triền đồi, những hàng cây vi vu gọi gió như lời mời gọi một gã lãng du phương xa dừng chân ghé lại để miên man với sóng, với gió và cả những câu chuyện về đời, về người nơi này.
Mộ Hàn Mặc Tử được cải táng tại đồi Ghềnh Ráng ngày 13/2/1959. Có lẽ, không một ai tới nơi đây mà không dừng chân một phút, thắp một nén hương thơm trước mộ phần của chàng thi nhân muốn làm bạn cùng trăng gió. Bây giờ, làng phong Quy Hòa không còn u ám nữa, trại phong đã được quy hoạch để phục vụ du lịch cho du khách và cho cả những con người có chút hồn thơ muốn tìm hiểu về thân thế và sự nghiệp của Hàn Mặc Tử.
Theo dấu kỷ niệm của mình trước đây đã một lần đến, tôi men theo con đường bê tông rộng phẳng được mở từ nhiều năm về trước, nối liền đồi Thi Nhân với Quy Hòa. Tôi đến viếng ngôi mộ nằm khuất sau những rặng cây hoa sữa đang nồng hương từ những chùm hoa trắng xóa, là nơi an nghỉ đầu tiên của Hàn thi sĩ. Trước đây, khi tôi đến lần đầu, Quy Hòa còn hoang sơ và yên tĩnh, không ngờ rằng, bây giờ, nơi này cơ ngơi lại bề thế, cuộc sống có nhiều đổi thay đến như vậy. Bên khe suối nhỏ, những bông hoa còn tươi được thả xuống, cứ mải miết trôi theo dòng như một chút trầm tư mặc niệm cho nhiều người đã nằm xuống tại nơi đây thay thế cho sự bừng sinh của cuộc sống mới...
Chiều trên Ghềnh Ráng êm ả, những du khách bách bộ trong khuôn viên Ghềnh Ráng đều trầm trồ trước những bức tranh, những tuyệt phẩm thơ Hàn được tạo tác bằng bút lửa của Dzũ Kha. Lúc tôi đến, ông đang dở tay chăm chút cho mấy chậu tiểu cảnh, cho bầy cá ăn trong một cái hồ nhỏ ngay bên cạnh lều thơ. Căn lều thơ bằng cỏ bé nhỏ của ông trước đây nằm cạnh bên mộ Hàn Mặc Tử, mà như lời ông nói, để mỗi tối trăng lên, ông lại được trầm ngâm bên thi sĩ mà ngắm đất trời, biển xanh mênh mông của thung lũng Quy Nhơn.
Ông vẫn thế, mái tóc dài hơi xoăn thả ngang vai và luôn cởi mở với mọi người. Mọi người đến đây cũng không phải ai cũng biết rằng đã ba mươi lăm năm qua, lúc nào ông cũng bên cạnh ngôi mộ, nhang khói ngày ngày cho Hàn Mặc Tử.
Khoảng trống giữa lều trang trọng đặt bài vị thi nhân được ông trân trọng dành riêng cho người mà mình ngưỡng mộ. Phía trên bàn thờ, tấm ảnh Hàn Mặc Tử mang kính được đặt ở giữa, có lư hương đang nghi ngút khói, bên phải là ảnh Mộng Cầm mất năm 2007, bên trái là ảnh Mai Đình mất năm 1999.
Dzũ Kha, người giữ lửa thơ Hàn. Ảnh: Tiêu Dao
Nếu không biết, mọi người sẽ nhầm ngay Dzũ Kha là một người họ hàng thân thiết nên mới hết lòng nhang khói, phụng thờ hằng ngày, không kể những ngày giỗ hay sinh nhật của Hàn Mặc Tử cũng đều được ông tưởng nhớ. Ngoài ra, còn một khung ảnh khổ lớn lưu giữ hình ảnh những người con gái đã từng xuất hiện trong đời nhà thơ như nàng Thương Thương, Ngọc Sương, Kim Cúc…
Bây giờ, nghệ thuật bút lửa của Dzũ Kha đã rất nổi tiếng, phổ biến đối với những ai yêu nghệ thuật thư pháp trong nước. Mọi người đều thích thú khi những dòng chữ cháy xém vì lửa và nực nồng hương vị sống được biểu diễn bằng đôi bàn tay tài hoa của Dzũ Kha. Và đã có những chàng trai trẻ đã tìm đến ông, lĩnh hội môn nghệ thuật mới mẻ này. Với cây bút lửa trên tay, từng tia sáng nhỏ tóe ra từ đầu một thanh gỗ ngắn gắn kim loại cùng đôi tay tài hoa của người từng tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật, những bài thơ bất tử của Hàn Mặc Tử lần lượt hiện lên trên những tấm gỗ thông lấy từ Ghềnh Ráng.
Có lẽ, vì tình yêu đối với thi sĩ Hàn Mặc Tử quá lớn khiến cho ông quên đi những khó khăn, vất vả của cuộc sống đời thường. Hằng ngày, cứ đúng 5 giờ sáng, ông mở cửa lều thơ đón tất cả những du khách yêu mến ghé thăm, du khách nào đến đây cũng được ông đón tiếp rất nồng hậu. Căn lều thơ chật hẹp nhưng tấm lòng của người nghệ sĩ nghèo lại rộng mở. Ông đã tự nguyện làm một người hướng dẫn viên nhiệt tình và đầy tâm huyết cho du khách khi đến đồi Thi Nhân...
Bất kỳ ai đã từng gặp ông, đều cảm nhận được ở ông niềm say mê thơ Hàn đến độ mê dại của Dzũ Kha. Mỗi khi bắt gặp được khách tâm giao, bất kể già hay trẻ, nam hay nữ muốn trò chuyện, bàn luận về thơ, về đời Hàn Mặc Tử là ông có thể dốc bầu tâm sự thâu đêm suốt sáng. Tình yêu ấy không xuất phát từ lợi ích cá nhân hay bất kỳ một mưu cầu nào khác mà đơn giản chỉ là sự đồng điệu tâm hồn giữa một thi nhân và một người nghệ sĩ mà thôi.
Dzũ Kha còn được xem là người đang sưu tầm và lưu giữ đầy đủ nhất các di cảo của thi nhân Hàn Mặc Tử. Tại căn phòng lưu niệm ghi dấu tên tuổi của những người bạn đã chăm sóc Hàn Mặc Tử trong những giờ phút cuối cùng, người ta thấy có tên của rất nhiều người thân thích, những người đã an ủi, chia sẻ và động viên thi sĩ trong những năm tháng cuối đời... Tất cả những tư liệu này đều có phần đóng góp không nhỏ của Dzũ Kha, người đã bỏ nhiều công sức để sưu tầm các tư liệu này...
Chắc chắn rằng, mỗi sáng mai lên, ngày qua ngày, sẽ có nhiều người nữa lên đồi Thi Nhân, thắp hương trên mộ phần thi sĩ để tưởng nhớ đến thân phận mỏng manh của con người tài hoa bạc mệnh và để tâm tình như chính ông đã yêu thương con người. Và có lẽ, sau Dzũ Kha đang ngày ngày khắc lên bao tấm gỗ thông lấy từ trên triền Ghềnh Ráng những câu thơ của họ Hàn, sẽ có nhiều hơn nữa những người yêu thơ mà bỏ tất cả lên đây dựng lều cỏ chăm sóc mộ cho người…
Tiêu Dao
