Việt Nam đã có những bước đi mạnh mẽ trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050 đã được cụ thể hóa bằng chương trình hành động và nhiều chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đề án. Tuy nhiên, so với nhu cầu, diễn biến thực tế, chúng ta cần những hành động quyết liệt hơn.
Ảnh minh họa.
Mục tiêu lớn như Net Zero cần sự tham gia của toàn xã hội. Có một thực tế cần quan tâm, mặc dù lợi ích mà Net Zero đem lại rất lớn nhưng ở một số nơi, ở một bộ phận người dân, hiểu biết về Net Zero và cách thức thực hiện vẫn còn khá mơ hồ.
Trong đó, nhận thức về kinh doanh bền vững và giảm phát thải ngày càng phổ biến, nhưng sự chuyển đổi vẫn chưa được nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ sản xuất, hộ kinh doanh - lực lượng vốn chiếm số đông ở cấp tỉnh, thành phố thật sự quan tâm, áp dụng rộng rãi.
Bên cạnh đó, còn không ít người chưa muốn tìm hiểu đầy đủ về mục tiêu Net Zero, về cách đo lường và kiểm soát phát thải, cũng như các cơ chế tài chính liên quan như thị trường tín chỉ carbon. Có nơi xem đây vẫn chỉ là một vấn đề môi trường đơn thuần, thay vì nhận thức rằng đây là bài toán tổng hợp liên quan đến kinh tế, công nghiệp, giao thông, năng lượng và cả tài chính.
Nhiều người dân chưa ý thức hết các hoạt động sinh hoạt hằng ngày như sử dụng bếp than, đốt rác, tiêu thụ điện lãng phí, sử dụng xe cá nhân... đều góp phần vào lượng phát thải quốc gia. Không phải vì người dân thờ ơ với môi trường, mà vì chưa được tiếp cận đầy đủ thông tin, chưa thấy rõ trách nhiệm và lợi ích từ việc giảm phát thải.
Các chuyên gia chia sẻ: Rất cần sự chuyển động đồng bộ từ Trung ương đến cấp tỉnh, thành phố rồi xuống đến xã, phường và người dân, để mục tiêu Net Zero không chỉ là một khẩu hiệu. Ðể làm được điều đó, các địa phương cần quyết tâm cao, soi chiếu theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương để thiết lập một cơ chế mạnh, đủ năng lực chuyên môn triển khai các chương trình giảm phát thải một cách hiệu quả...
Nhiệm vụ tuyên truyền và nâng cao nhận thức của người dân về Net Zero cần tiếp tục được đặt lên hàng đầu. Người dân khó có thể thay đổi nếu không hiểu rõ Net Zero là gì và tại sao cần phải tham gia.
Các cơ quan liên quan cần xây dựng chương trình truyền thông sáng tạo, phù hợp thực tế, giúp người dân, doanh nghiệp và cả hệ thống chính quyền ở địa phương hiểu rõ về biến đổi khí hậu và vai trò trong quá trình giảm phát thải.
Hiện nay, việc kiểm đếm phát thải ở Việt Nam chủ yếu mới tập trung vào một số lĩnh vực lớn, trong khi chưa có một hệ thống đo lường chặt chẽ ở cấp địa phương. Việc xây dựng được bản đồ phát thải sẽ giúp từng địa phương có giải pháp cắt giảm, điều phối phù hợp.
Mỗi địa phương lại có đặc điểm kinh tế-xã hội khác nhau, do đó không nên áp dụng một mô hình chung. Từng địa phương sẽ xây dựng lộ trình giảm phát thải phù hợp điều kiện của mình, đồng thời giám sát và đánh giá hiệu quả theo từng giai đoạn.
Việt Nam chỉ còn 25 năm để đạt được mục tiêu Net Zero. Chúng ta phải khẩn trương bắt đầu ngay từ bây giờ để thành công trong cuộc đua xanh trên toàn cầu.
Quang Huy
