Những năm qua, Ban Quản lý Vườn Quốc gia Chư Mom Ray - Kon Tum (Ban Quản lý) đã xây dựng nhiều nội dung trong định hướng thúc đẩy phát triển du lịch, gắn với việc bảo vệ rừng. Qua đó, góp phần đưa rừng từ đơn giá trị sang đa giá trị, phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.
Theo khảo sát, Vườn Quốc gia Chư Mom Ray có những tiềm năng đặc biệt trong phát triển du lịch. Với diện tích hơn 56.000ha, Vườn Quốc gia có đa dạng kiểu địa hình, tạo nên những cảnh quan thiên nhiên đẹp và hùng vĩ.
Khí hậu ở Vườn Quốc gia cũng được chia làm 2 mùa rõ rệt là mùa mưa và mùa khô. Chính những đặc trưng này mang lại cho Vườn Quốc gia những nét đặc sắc về cảnh quan, đặc biệt là về các kiểu rừng. Vào mùa khô, những khu rừng rụng lá theo mùa như rừng bằng lăng, rừng khộp tạo nên những cảnh sắc đẹp, rất thuận lợi để tổ chức các hoạt động du lịch ngoài trời cũng như tìm hiểu hệ thái. Vào mùa mưa, những đồng cỏ rộng vốn khô héo vào mùa khô nay trở nên xanh và thu hút được nhiều loài thú móng guốc ăn cỏ, các loài chim di cư, có thể hình thành nên loại hình du lịch trải nghiệm đặc trưng của Vườn đó là ngắm chim, ngắm thú đêm.
Đa dạng sinh học tại Vườn Quốc gia Chư Mom Ray. Ảnh: TT
Theo ông Đào Xuân Thủy - Giám đốc Ban Quản lý, nguồn tài nguyên đa dạng sinh học mà Vườn Quốc gia đang sở hữu được các nước trong khu vực công nhận. Với diện tích rừng nguyên sinh tương đối lớn, Vườn Quốc gia đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa không khí cho khu vực. Năm 2004 Vườn Quốc gia được Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á công nhận là Vườn di sản ASEAN. Nằm ở độ cao từ 200m đến 1.773m so với mực nước biển, địa hình phức tạp, chia cắt bởi nhiều sông, suối lớn nhỏ. Ở đây tồn tại 12 kiểu rừng khác nhau, từ rừng kín nguyên sinh lá rộng thường xanh, rừng rêu thứ sinh, đồng cỏ, qua đó tạo nên sự đa dạng trọng động thực vật tại Vườn.
Ưu thế này vừa là thuận lợi, vừa là thách thức đặt ra cho Ban Quản lý trong việc hài hòa giữa công tác bảo tồn đa dạng sinh học và hoạt động du lịch sinh thái. Một mặt, đẩy mạnh công tác bảo tồn đa dạng sinh học, phục hồi sinh cảnh cho các loài động, thực vật sẽ góp phần đa dạng hóa và nâng cao các sản phẩm du lịch sinh thái. Mặt khác, đơn vị cần quản lý tốt các hoạt động du lịch và hạn chế các tác động tiêu cực tới thiên nhiên.
Một trong những lợi thế nữa trong phát triển du lịch tại Vườn Quốc gia chính là sự đa dạng trong đời sống, văn hóa của bà con đồng bào Dân tộc thiểu số (DTTS). Vùng đệm có 8 xã và 1 thị trấn, với khoảng 23 - 25 dân tộc anh em sinh sống.
Khảo sát vườn bảo tồn lan rừng tại Vườn Quốc gia Chư Mom Ray. Ảnh: Hoàng Thanh
Tuy khác nhau về dân tộc và đặc điểm cư trú, nhưng các dân tộc tại đây đều có chung nét văn hóa của đồng bào Tây Nguyên như: Nhà rông là trung tâm làng; bảo tồn kiến trúc nhà truyền thống; duy trì văn hóa cồng chiêng kết hợp với múa xoang, múa chiêu; tổ chức các lễ hội theo vòng đời người và theo vòng đời cây trồng; duy trì nghề đan lát và dệt thổ cẩm; sử dụng các dụng cụ âm nhạc tự chế tác như đàn tinh ninh, đàn môi, đàn tơ rưng, đàn đá. Một số dân tộc như Rơ Măm, Brâu thuộc DTTS rất ít người trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam, vẫn còn bảo tồn những nét truyền thống, văn hóa riêng biệt, đặc sắc. Rõ ràng đây là tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn, là cơ hội để kết nối, thúc đẩy hoạt động du lịch sinh thái trong giai đoạn tới.
Ông Đào Xuân Thủy thông tin, hiện Ban Quản lý cũng đã xây dựng những định hướng nhất định trong việc kết nối, phát triển du lịch sinh thái gắn với du lịch, tìm về những địa chỉ đỏ. Bởi huyện Sa Thầy là nơi chịu nhiều ảnh hưởng của chiến tranh trong lịch sử chống Pháp và chống Mỹ, nơi đây vẫn còn các di tích lịch sử của hai cuộc kháng chiến.
Trong đó, có thể kể đến Khu tưởng niệm Chư Tan Kra và điểm cao 995, là nơi diễn ra cuộc giao tranh ác liệt giữa Quân giải phóng và quân đội Mỹ vào năm 1968. Hiện nay trên Điểm cao 995 ở xã Sa Sơn (huyện Sa Thầy) vẫn còn lại dấu tích chiến hào, công sự, hàng rào thép gai của cuộc chiến năm xưa. Hay Khu tưởng niệm tại Điểm cao 1015 (Charlie) nằm trên địa bàn xã Rờ Kơi (huyện Sa Thầy) và Khu tưởng niệm tại Điểm cao 1049 (Delta) nằm trên địa bàn xã Hơ Moong (huyện Sa Thầy). Hai địa điểm này cách nhau khoảng 300m và đều nằm trên dãy Sạc Ly nơi xảy ra những trận đánh ác liệt trong “Mùa hè rực lửa” năm 1972.
Có thể thấy, Vườn Quốc gia Chư Mom Ray có đầy đủ những tiềm năng, thế mạnh trong việc phát triển du lịch theo hướng bền vững. Hy vọng trong thời gian tới, chính quyền địa phương và các đơn vị chức năng sẽ có những hướng đi cụ thể trong phát triển du lịch gắn với bảo vệ rừng, bảo vệ hệ sinh thái hiệu quả.
Tất Thành
